หอพระแก้วสร้างขึ้นในปีพ.ศ 1565 เป็นระยะไล่เลี่ยกับการสถาปนาเมืองเวียงจันทน์ขึ้นเป็นนครหลวงของอาณาจักรลาวล้านช้างภายใต้การนำพาของพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชในศตวรรษที่ 16 หอพักแก้วสร้างขึ้นเพื่อเป็นสถานที่ประทับขององค์พระแก้วมรกตนี้ตั้งอยู่ภายในบริเวณพระราชวังของเจ้าชีวิตไกลจากฝั่งแม่น้ำโขงประมาณ 150 เมตร โครงสร้างของอาคารหอพระแก้วที่เห็นปัจจุบัน
ออกแบบโดยสมเด็จเจ้าสุวรรณภูมาเฉพาะโครงสร้างพื้นผังเบื้องล่างก่อสร้างดังเดิมมีลักษณะพิเศษอยู่ว่าสกุลช่างสถาปัตยกรรมศิลป์ลักษณะนี้ในสมัยพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชปรากฏว่ามีแห่งเดียวเท่านั้นที่มีระเบียงล้อมรอบด้านนอกของฝาผนังตึกซึ่งมีลักษณะคล้ายตระกูลช่างสถาปัตยกรรมสมัยเจ้าอนุวงศ์ต้นศตวรรษที่ 19 พงศาวดารกล่าวว่าเจ้าอนุวงศ์ได้ซ่อมพระแก้วแต่ไม่ได้สร้างหอพระแก้วเฉพาะประติมากรรมตกแต่งและศิลปะลวดลาย ต่างๆที่ประดับตามเสาฝาผนังน่าจะเป็นสกุลช่างศิลปะสมัยเจ้าอนุวงศ์โดยเฉพาะด้านทิศตะวันออกน่าจะทำขึ้นเมื่อประมาณศตวรรษที่ 18
หอพระแก้วเป็นมรดกทางด้านวัฒนธรรมที่มีคุณค่าสูงตั้งอยู่บนอาณาจักรล้านช้างในศตวรรษที่ 16 17 และ 18 ตามพงศาวดารลาวได้บันทึกว่าเมื่อปีพ.ศ 2547 พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชพระราชโอรสของพระเจ้าโพธิสาระกลางแห่งนครเชียงทองหลวงพระบางได้ถูกส่งไปปกครองร้านล้านนาเชียงใหม่ตามคำร้องของเจ้านครเชียงใหม่ในเวลานั้นพระแก้วมรกตก็ได้ประทับอยู่ที่เชียงใหม่
พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชได้มีความเลื่อมใสอย่างยิ่งต่อพระแก้วมรกตจึงได้อัญเชิญเอาพระแก้วมรกตมาไว้ที่นครเชียงทองหลวงพระบาง เพื่อความปลอดภัยเพราะว่าในขณะนั้นนครเชียงใหม่เป็นเป้าหมายการรุกรานของพม่า แต่เดิมวัดโบราณแห่งนี้สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2108 โดยพระเจ้าไชยเศรษฐาธิราช เพื่อเป็นที่ประดิษฐานพระแก้วมรกตในปี 2108 – 2322 (สูญหายต่อชาวสยามในปี พ.ศ. 2371) เป็นสถานที่บูชาส่วนตัวของท่าน ถูกสร้างขึ้นใหม่ในปี 2479 ด้วยเหตุนี้จึงไม่ได้มีพระสงฆ์อาศัยอยู่เหมื่อกับวัดอื่น ๆ ในลาว
ในช่วงปี พ.ศ. 2513 วัดได้รับการดัดแปลงจากสถานที่สักการะบูชาให้กลายเป็นพิพิธภัณฑ์ ปัจจุบันได้กลายเป็นที่เก็บผลงานประติมากรรมและสิ่งประดิษฐ์ของชาติ จากระเบียงของหอพระแก้ว ท่านสามารถเพลิดเพลินไปกับวิวที่มองเห็นวังของประธานาธิบดี (อดีตพระบรมมหาราชวัง) และสวนได้ เปิดให้บริการทุกวัน ตั้งแต่ 08:00 น. – 12:00 น. และ 13:00 น. – 16:00 น. หอพระแก้ว เคยเป็นวัดในเวียงจันทน์ ประเทศลาว ตั้งอยู่ริมถนนเซดถาทิราด ทางตะวันตกเฉียงใต้ของวัดสีสะเกด